Mantelzorger bent u eerder dan u denkt

Vanzelfsprekend?

Veel Nederlanders vinden het vanzelfsprekend om hun naasten te helpen en zien zichzelf niet snel als mantelzorger. Tekenend is het gegeven dat slechts een kwart van de mantelzorgers zichzelf ook daadwerkelijk als mantelzorger ziet! Dat het vanzelfsprekend is, betekent bovendien niet dat het altijd gemakkelijk is of vanzelf gaat. De meeste mantelzorgers lopen tegen veel verschillende problemen aan. De hulp aan naasten moet gecombineerd worden met een betaalde baan en de zorg voor het eigen gezin. Ook maken mantelzorgers extra kosten en is het vaak lastig om de zorg tijdelijk over te dragen aan iemand anders, als dit nodig is. Het is dus voor velen een hele uitdaging om met succes langdurig mantelzorg te kunnen bieden.

Mantelzorg en de participatiesamenleving

De term ‘mantelzorg’ kwam op in de zestigerjaren, maar het was destijds nog lang niet voor iedereen duidelijk wat ermee bedoeld werd. In de decennia die volgden werd dit duidelijker. Toen transformeerde Nederland namelijk steeds meer van een verzorgingsstaat in een participatiesamenleving. In de verzorgingsstaat konden veel mensen nog relatief eenvoudig een uitkering en professionele zorg krijgen, maar mensen belandden daardoor soms ook eenzaam en alleen thuis. Bovendien was het een duur zorgsysteem. In de participatiesamenleving wordt er kritischer gekeken: wie zijn nu écht kwetsbaar en wie kan wel nog (met wat ondersteuning) zelfstandig leven? Er wordt uitgegaan van ieders kracht en het is de bedoeling dat iedereen zoveel mogelijk mee kan doen in de samenleving. Men ontvangt niet meer automatisch een uitkering, maar doet – met de nodige aanpassingen – zoveel mogelijk mee.

Het idee is dus dat niemand meer eenzaam ‘achter de geraniums’ zit en in plaats daarvan actief deelneemt aan de samenleving. Het betekent echter ook dat mensen minder recht hebben op professionele zorg en vaker moeten terugvallen op vrienden, familie en vrijwilligers. Hoe je het ook wendt of keert, deze verschuiving in de samenleving betekent dat burgers meer voor elkaar dienen te zorgen; zorg die met name wordt opgevangen door mantelzorgers.

Balans in mantelzorg

Of u nu wekelijks uw ouderlijk huis poetst, af en toe de administratie nakijkt voor uw tante of dagelijks zorgtaken uitvoert voor een zieke partner: mantelzorger zijn is meestal best wel pittig. Zo verandert de relatie met degene voor wie u zorgt, brengt het werk allerlei emoties met zich mee en is het zoals gezegd vaak een hele puzzel om de zorgtaken te combineren met werk, gezin en andere bezigheden. Het is dan ook goed om als mantelzorger informatie en advies in te winnen, steun te zoeken en kritisch te kijken naar de verdeling van de mantelzorg. Zijn er bijvoorbeeld anderen die (zorg)taken over kunnen nemen? Is het niet tijd om (een deel van) de zorg over te dragen aan professionele hulpverleners? Wat doet het zorgen met u als mantelzorger? En houdt u het nog vol? 

Mantelzorger zijn, behelst dus bijna altijd veel meer dan voor iemand zorgen. Gelukkig is er steeds meer aandacht voor en zijn er allerlei instanties die begrijpen dat deze groep mensen wel eens een steuntje in de rug kan gebruiken. Om het zorgen vol te kunnen houden en ervan te kunnen blijven genieten, is het essentieel om als mantelzorger niet alleen voor de ander, maar ook voor uzelf te blijven zorgen. Praat als mantelzorger over uw situatie en durf hulp te vragen als u dit nodig hebt. Het kan al heel veel schelen om de zorgtaken anders te verdelen binnen het netwerk van de zorgbehoevende, of om samen te werken met lokale zorgprofessionals.