Drie generaties onder één dak
Rob en Mieke uit Reuver transformeerden een oude boerderij tot woonhuis met drie pré-mantelzorgappartementen voor hun ouders en een tante.
Een zaterdag in april 2019. Rob en Mieke – een stel, allebei nog net geen 40 – drinken in de keuken van hun huis in Reuver koffie als de telefoon een melding maakt. Een pushbericht van Funda. Het is een begin van een nieuw avontuur. Rob en Mieke ontwikkelden in de afgelopen drieënhalf jaar een oude boerderij – voorheen Bed & Breakfast – tot een woonhuis voor henzelf én drie mantelzorgappartementen voor beide ouders en een tante. Over die pré-mantelzorgappartementen spraken we hen.
Mieke kan zich het moment van de Funda-melding nog als de dag van gisteren herinneren. “Ik kon mijn nieuwsgierigheid niet bedwingen en keek meteen op mijn telefoon. We waren al langer op zoek naar een nieuwe woning, maar de perfecte plek had zich nog niet aangediend. Tot dat moment.” Hoeve Roozendael stond te koop. Een hoeve uit begin 1800, net buiten de bebouwde kom van Reuver met voldoende ruimte. En midden in de natuur, met voor de deur een boomgaard met hoogstamfruit, maar toch op loopafstand van het centrum. Aan de keukentafel begonnen Rob en Mieke te filosoferen… ‘Wat als we hier eens appartementen voor onze ouders konden maken…’
Het zaadje voor hun idee was al eerder geplant
Vanuit hun professie (Rob en Mieke runnen samen een adviesbureau voor communicatie en organisatie) komen ze veel in zorgorganisaties. Daar zagen ze dat de zorg – ondanks alle goede bedoelingen van medewerkers die zich met hart en ziel inzetten – verschraalt. En ook dat in toenemende mate mensen met een zorgbehoefte terug moeten vallen op hun eigen netwerk. “We hadden enkele vrienden met zorgbehoevende ouders en we zagen hoe pittig dat kan zijn”, vervolgt Rob. “In 2019 waren onze ouders nog gezond en vitaal genoeg. Dat wil niet zeggen dat het niet af en toe ‘piepte en kraakte’. De kans op behoefte aan ondersteuning in de komende jaren is realistisch en namen we mee in onze overweging. Iemands gezondheid kan van de een op de andere dag veranderen; dat zien en horen we regelmatig in ons eigen netwerk. Door de hoeve te kopen en te verbouwen ontwikkelden we een toekomstgerichte oplossing: een mooie woonplek voor ons allen, helemaal gebouwd rond de eigen wensen, op een prachtige plek en met volop mogelijkheden om elkaar te helpen en voor elkaar te zorgen op het moment dat dit nodig is. Hopelijk blijft de mantelzorgdruk voor ons acceptabel als het zover is.
Mieke en ik zijn eerst eens gaan kijken en waren meteen enthousiast. De ruimte, de ligging, de indeling van het gebouw… De eigenaren hadden de hoeve rond 2000 grondig verbouwd: van stallen tot B&B met ruimten voor workshops. Hoewel er wel wat achterstallig onderhoud was, zagen we meteen het potentieel. ’s Avonds aan de keukentafel, maakten we al een eerste schets voor een indeling.
Daarna zijn we in gesprek gegaan met onze ouders. Die woonden in die tijd nog allemaal in woningen die helemaal op orde waren. De een in Reuver, de ander in Roermond. Een verhuizing zagen ze in eerste instantie dan ook nog helemaal niet zitten. Voor hun gevoel waren ze nog veel te fit om nu al de stap naar een appartement te maken.”
Maar dat veranderde toen de ouders en inmiddels ook een alleenstaande tante van Mieke zelf ook gingen kijken. Mieke: “Iedereen was meteen gecharmeerd van de locatie in de natuur. En langzaam daalde het besef in, dat deze plek unieke kansen bood. Kansen om hier een toekomst voor de oude dag helemaal zelf te creëren met een passende mantelzorgondersteuning voor alle bewoners als daar behoefte aan is.” Al in juni van 2019 lag er een uitgekristalliseerd plan bij gemeente Beesel. Het duurde tot september 2021 voor er een vergunning lag.
Zet met Verborgen Verlangens een mantelzorger in het zonnetje!
Als Groene Kruis Ledenorganisatie ondersteunen we mantelzorgers met diensten, informatie en interessante vergoedingen bij zorgverzekeraars. Dat doen we omdat we hun werk zo ontzettend belangrijk en waardevol vinden. Maar daar houden we het niet bij. Wij vinden namelijk dat mantelzorgers zich gezien en gesteund moeten voelen. Daarom hebben wij ‘Verborgen Verlangens – de mantelzorgeditie’ in het leven geroepen.
Leden van Groene Kruis Ledenorganisatie kunnen via onze website een aanvraag indienen om een mantelzorger in het zonnetje te zetten. Geef hem of haar dan op voor Verborgen Verlangens! Wij nemen vervolgens contact met je op en samen kijken we naar een leuke verrassing. Want mantelzorgers verdienen dankbaarheid en een hart onder de riem!
Pre-mantelzorg
Rob en Mieke waren vastbesloten: hoeve Roozendael wordt van ons. Maar zo simpel was ’t niet. “We hadden ons verdiept in de vele juridische (on)mogelijkheden. En we wisten dat het een spannend en intensief traject zou worden. Tegenwoordig mag je op veel plekken zonder vergunning een mantelzorgwoning realiseren. Maar in het buitengebied komt er meer bij kijken. En dan ook nog een keer drie mantelzorgwoningen op één terrein, dat is niet standaard. Daar kwam bij dat de hoeve nog niet de juiste bestemming had én we rekening moesten houden met de regelgeving inzake een intensieve veehouderij, ook al ligt deze op grote afstand van de hoeve. Dat maakte vooral het vergunningsproces lang en ingewikkeld.”
“Dat was best hinderlijk”, erkent Rob. “Je kon geen krant openslaan en las over het belang van zelf- en samenredzaamheid. Én over het tekort aan passende woningen voor senioren. Onze plannen pasten naadloos in die ontwikkelingen. Maar in de praktijk ervoeren we vooral de processen en procedures van onze bureaucratie. Iets wat ook bij onze ouders weleens tot begrijpelijke frustratie leidde.”
Een ontwikkeling die Rob en Mieke in de kaart speelde, was de verdere opkomst van een zogenaamd pré-mantelzorgbeleid. De mogelijkheid van gemeentelijke toestemming om mantelzorgwoningen te realiseren, nog voordat er sprake is van een concrete zorgbehoefte. De leeftijd van de toekomstige bewoners is voldoende om die indicatie af te geven. In sommige gemeenten ligt die leeftijdsgrens zelfs op 65 jaar.
Toen de seinen op groen leken te staan, durfden Rob en Mieke het aan om de onderhandeling met de verkopers in te zetten en uiteindelijk de woning te kopen.
Wat is pre-mantelzorg?
Een mantelzorgwoning zonder medische indicatie heet een pre-mantelzorgwoning. Dat kan een losse woonunit zijn die je in de tuin plaatst, of een aparte wooneenheid binnen de muren van een bestaande woning. Bij pre-mantelzorg mag je zo’n woning realiseren nog voordat er een zorgbehoefte is. Om een pre-mantelzorgwoning te bouwen is een vergunning nodig. Voor die vergunning gelden de volgende eisen:
- Een van de hoofdbewoners moet minimaal de AOW-leeftijd hebben bereikt
- De bewoners van het hoofdpand en de zorgwoning moeten een familieband hebben
- De woonsituatie mag niet verslechteren
- De pre-mantelzorgwoning moet veilig en levensloopbestendig zijn en voldoen aan de eisen in het bouwbesluit.
Een goed ontwerp en goede afspraken
“Veel mensen waren nieuwsgierig naar onze plannen, anderen verklaarden ons voor gek”, weet Rob nog. “‘Samenwonen met je ouders onder één dak, je moet ’t maar durven…’, zeiden veel mensen tegen ons. “We hebben het geluk dat we een fantastische relatie met onze ouders hebben én dat zij het goed met elkaar kunnen vinden. Dat heb je echt nodig. Want zo’n bouwtraject is met vlagen een emotionele rollercoaster.
Ook zijn we ons vanaf het prille begin bewust geweest van de risico’s. Als je samen in één gebouw woont, is het anders dan dat je wekelijks bij elkaar op de koffie komt. Een relatie ligt veel meer onder een vergrootglas. Daarom hebben we vanaf het begin veel aandacht gehad voor ieders (woon)wensen en goede afspraken gemaakt over bijvoorbeeld privacy. Onze architect heeft daar in het ontwerp al rekening mee gehouden.”
Bikkelen
De verbouwing was intensief. In april 2020 verhuisden Rob en Mieke met hun twee jonge kinderen Floor en Juul en Labradoodle Ties en startte de eerste verbouwing. We hadden nog geen vergunning voor de appartementen. Daarom startten we met het opknappen van het woonhuis. Toen in september 2021 dan eindelijk de langverwachte vergunning op de mat viel, was de weg open voor de realisatie van de pré-mantelzorgappartementen. Mede dankzij aannemingsbedrijf van Buuren en de verschillende fijne lokale en regionale bedrijven voor afbouw zijn de drie appartementen– nog geen tien maanden na aanvang bouw - sinds juli 2022 bewoond.
“We hebben echt fors verbouwd: een complete vleugel van de boerderij afgebroken en opnieuw opgetrokken. De bovenverdieping – een oude zolder waar je nog door de pannen naar buiten keek – getransformeerd tot een prachtig eenpersoonsappartement met balkon en zelfs een echte lift. En ook nog een aanbouw gezet. Veel werkzaamheden hebben we zelf gedaan, samen met onze ouders. Dat voelde echt heel bijzonder. We zijn gezegend met twee handige papa’s en de inzet van de broer van Rob. Met hen hebben we hard geklust, terwijl de moeders en tante de zorg voor de was, het eten en de kinderen deelden. Het was heel intensief. We hebben in de afgelopen twee jaar elkaar regelmatig achter het behang kunnen plakken, maar ook prachtige herinneringen gemaakt.”
Toekomst
Met de verhuizing naar de appartementen bereikten Rob en Mieke samen met hun familie een belangrijke mijlpaal. Klaar is het project nog niet. Rob: “De appartementen zijn zo goed als af (nog een paar plinten schilderen en 'andere ditjes en datjes’, je kent het wel), maar we hebben nog een paar gezamenlijke ruimten. Die nemen we deze winter onder handen. En in het voorjaar hopen we ons te kunnen richten op de buiteninrichting.”
Met elkaar samenwonen onder één dak, bevalt iedereen verrassend goed. “We zijn geen commune, we respecteren elkaars privacy meer en meer maar helpen elkaar als dat nodig is”, vertelt Mieke. “Nu gaat dat vaak nog over kleine dingen: boodschappen voor een ander meenemen, even adviseren bij het doen van (online) aankopen of een stukje administratie, oppassen op de kinderen of samen een wandeling maken. We hopen dat we dat nog lang op deze manier kunnen doen. Maar de kans is groot dat er straks een serieuze mantelzorgbehoefte ontstaat, dat wordt dan ‘the proof of the pudding’. Wij zijn er in elk geval klaar voor denken we. En dat is geeft een heel gerust gevoel.”